Η κακοποίηση ηλικιωμένων αποτελεί ένα βασικό πρόβλημα της σημερινής πραγματικότητας. Μέσα από το έργο TISOVA – Εκπαίδευση στην Αναγνώριση και Υποστήριξη Ηλικιωμένων Θυμάτων Κακοποίησης που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο συγχρηματοδότησης του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ERASMUS+ από το 2017-2020, έγινε μία προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου και διαμόρφωσης χρήσιμου εκπαιδευτικού υλικού που να απευθύνεται σε εμπλεκόμενους φορείς και επαγγελματίες.
Σύμφωνα με έρευνες, μία στις τέσσερις ηλικιωμένες γυναίκες έχουν κάποια πρόσφατη εμπειρία κακοποίησης από άτομο που βρίσκεται στο στενό τους περιβάλλον (σύντροφος/σύζυγος, ενήλικο τέκνο, συγγενείς, εγγόνι). Τα είδη κακοποίησης περιλαμβάνουν: παραμέληση, σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική, και/ή οικονομική κακοποίηση. Η συναισθηματική κακοποίηση αποτελεί το πιο συνηθισμένο είδος (23,6%), και ακολουθείται από την οικονομική κακοποίηση (8,8%), καταπάτηση των δικαιωμάτων (6,4%), παραμέληση (5,4%), σεξουαλική κακοποίηση (3,1%) και σωματική κακοποίηση (2,5%). Επιπλέον, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι εμπειρίες κακοποίησης στην ενήλικη ζωή, δημιουργούν ένα «σωρευτικό τραύμα», που για τον ηλικιωμένο είναι δυσκολότερο να διαχειριστεί. Το ζήτημα της κακοποίησης ηλικιωμένων γίνεται ακόμη πιο σημαντικό αν ληφθεί υπόψη η αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού των άνω των 65 (από 18% σε 28%), αλλά και των ατόμων άνω των 80 ετών (από 5% σε 12%), στην Ευρώπη. Οι γυναίκες αποτελούν τα 2/3 των ατόμων άνω των 75 ετών, και το 71% των ατόμων άνω των 85 ετών, στην Ευρώπη. Οι ηλικιωμένες γυναίκες συνήθως αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο κακοποίησης από ότι οι άντρες, λόγω των δεδομένων κοινωνικών συνθηκών.
Ο σκοπός
Βασικός σκοπός του έργου είναι η κατάρτιση των επαγγελματιών φροντίδας αλλά και των ίδιων των ηλικιωμένων, αναφορικά με την αναγνώριση και την παροχή υποστήριξης σε ηλικιωμένα θύματα κακοποίησης.
Πιο συγκεκριμένα οι στόχοι του προγράμματος είναι:
- Να σχεδιαστεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο θα παρέχει ενεργές και καινοτόμες μαθησιακές ευκαιρίες στην θεματική της βίας κατά των ηλικιωμένων, και κυρίως των γυναικών, σε δύο βασικές ομάδες-στόχους:
- Επαγγελματίες και Εθελοντές φροντίδας ηλικιωμένων και Άτομα που συναναστρέφονται με ηλικιωμένους στο πλαίσιο Κέντρων Φροντίδας Ηλικιωμένων, Ομάδων Ηλικιωμένων κ.α.
- Ηλικιωμένους, ηλικίας 55-75, οι οποίοι συμμετέχουν σε τέτοια περιβάλλοντα.
- Να ενδυναμώσει τις ικανότητες των επαγγελματιών και εθελοντών που εργάζονται με ηλικιωμένους, στο να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ηλικιωμένων γυναικών θυμάτων βίας,
- Να συνεισφέρει στην βαθύτερη κατανόηση των εμπειριών και αναγκών των ηλικιωμένων (γυναικών) θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας,
- Να συνεισφέρει στην ενδυνάμωση των ίδιων των ηλικιωμένων στο να αναζητήσουν στήριξη ή να αναλάβουν άλλη δράση ώστε να «σπάσουν» τον κύκλο της βίας,
- Να συνεισφέρει στην υλοποίηση πολιτικών σχετικών με την κακοποίηση ηλικιωμένων, κυρίως σε σχέση με την έμφυλη διάσταση τους.
Η ομάδα
Στο έργο συμμετείχαν 5 εταίροι από 4 Ευρωπαϊκές χώρες:
- MTU NAISTE TUGI- JA TEABEKESKUS, Εσθονία
- Σύνδεσμος Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου & Ν. Ηρακλείου, https://kakopoiisi.gr , Ελλάδα
- Voimaa Vanhuuteen – osk Voiva – Empowering Old Age Coop, Φινλανδία
- TARTU ULIKOOL, Εσθονία
- Women Against Violence Europe Δίκτυο, Αυστρία,
Αποτελέσματα
- TISOVA Brochure New – GREECE
- Αναγνώριση και Υποστήριξη Ηλικιωμένων Θυμάτων Κακοποίησης: «Εγχειρίδιο κατάρτισης για επαγγελματίες, εθελοντές και ηλικιωμένους» Αυτό το εγχειρίδιο περιλαμβάνει την έρευνα και την εμπειρία που απορρέουν από το έργο TISOVA και ενσωματώνει την ανατροφοδότηση από άτομα – συμπεριλαμβανομένων και των ηλικιωμένων ατόμων που εμπλέκονται στις δράσεις του έργου TISOVA. Η ενότητα για τα ηλικιωμένα άτομα έχει ως στόχο να χρησιμεύσει για τις παρεμβάσεις σε ηλικιωμένα άτομα που βιώνουν ή έχουν βιώσει βία.
- Online Course To online course παρέχει πληροφορίες σχετικά με την αναγνώριση των ηλικιωμένων γυναικών θυμάτων βίας και τους τρόπους ενδυνάμωσης τους. Aπευθύνεται σε άτομα τα οποία απασχολούνται σε δομές προστασίας ηλικιωμένων, καθώς και στους ίδιους τους ηλικιωμένους. Επιχειρεί να καλύψει τόσο θεωρητικό υλικό, όσο και πρακτικές γνώσεις, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους επαγγελματίες που εργάζονται στο πεδίο. Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα για την παρακολούθηση του. Με την ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού online course οι συμμετέχοντες θα μπορούν να:
– Αναγνωρίζουν & να περιγράφουν τις διάφορες μορφές βίας κατά των ηλικιωμένων, όπως επίσης και τους παράγοντες κινδύνου & τους προστατευτικούς παράγοντες της βίας·
– Υποδεικνύουν & ερμηνεύουν τις επιπτώσεις της βίας & τα αποτελέσματά της στη συμπεριφορά των ηλικιωμένων γυναικών·
– Χρησιμοποιούν & ερμηνεύουν τον σχεδιασμό ασφαλείας ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση της κακοποίησης ηλικιωμένων·
– Περιγράφουν τα μέτρα τα οποία πρέπει να λαμβάνονται για την πρόληψη και/ή ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων του συναισθηματικού & ψυχολογικού βάρους που σχετίζεται με την ενασχόληση με ηλικιωμένα θύματα βίας·
– Αναγνωρίζουν την παραβίαση των διεθνών κανονισμών που προστατεύουν τους ηλικιωμένους από τη βία.
- Guidelines FINAL GR Οδηγίες αναφορικά με τον τρόπο χρήσης του εκπαιδευτικού
εγχειριδίου & του διαδικτυακού σεμιναρίου - Analytical Report on Abuse of Older Women in Selected European Countries